FIKIH - Mesbuk

MESBUK  (İmama birinci rekatta yetişemeyen kimse)

Mesbuk cemaatle namaz kılarken imama birinci rekatta yetiṣemeyen kiṣiye denir. Bir kiṣinin bir rekatı kaҫırması demek o rekatın rükusuna yetiṣememiṣ olması demektir. Ӧrneğin birinci rekatin rükusuna yetişemeyen birinci rekata yetiṣememiṣ, ikinci rekatın rükusuna yetiṣemeyen ikinci rekata yetiṣememiṣ olur.

Mesbuk hakkında aşağıdaki hükümler uygulanır:

Mesbuk sabah namazının ikinci rekatına yetiṣirse; imamla birlikte son oturuṣa gider, et-Tehiyyat okur ve bekler. İmam sağa selam verdikten sonra sola selama başladığında ayağa kalkar.  Subhaneke duasını, fatihayı ve  bir zamm-ı sureyi okuyarak, rüku, secde ve son oturuṣla namazını tamamlar.

Mesbuk dӧrt rekatlı bir namazın ikinci rekatında imama yetiṣirse;  imamla birlikte namazın son oturuṣuna gelince et-Tehiyyat okur ve  bekler. İmam sağa selam verdikten sonra sola selama başladığında ayağa kalkar. Subhaneke, fatiha, zamm-ı sure okuyup rüku, secde ve son oturuṣla namazını tamamlar.

Mesbuk dӧrt rekatlı bir namazın üҫüncü rekatında imama yetiṣirse; imamla birlikte namazın son oturuṣuna gelince et-Tehiyyat okur ve  bekler. İmam sağa selam verdikten sonra sola selama başladığında ayağa kalkar.  Subhaneke, fatiha, zamm-ı sure okuyup rüku ve secdesini yaptıktan sonra tekrar ayağa kalkar. Fatiha ve zamm-ı sure okuduktan sonra rüku, secde ve son oturuṣla namazını tamamlar.

Mesbuk dӧrt rekatlı bir namazın dӧrdüncü rekatında imama yetiṣirse; imamla birlikte namazın son oturuṣuna gelince et-Tehiyyat okur ve  bekler. İmam sağa selam verdikten sonra sola selama başladığında ayağa kalkar. Subhaneke, fatiha, zamm-ı sure okuyup ruku ve secdesini yaptiktan sonra birinci oturuṣuna oturur. Et-Tehiyyat okuduktan sonra ayaga kalkar. Fatiha, zamm-ı sure okuyup rüku ve secdesini yaptıktan sonra oturmaksızın ayağa kalkar. Bu sefer sadece Fatiha suresini okur ve rüku, secde ve son oturuṣla namazını tamamlar.

Mesbuk dӧrt rekatlı bir namazın dӧrdüncü rekatında da imama yetiṣememiṣse; yani dӧrdüncü rekatın rükusundan sonra namaza dahil olmuṣsa, son oturuṣta et-Tehiyyat okur ve bekler. İmam sağa selam verdikten sonra sola selama başladığında ayağa kalkar ve dӧrt rekatı tek basına kılıyormuṣ gibi kılar.

Mesbuk, son oturuşta teşehhüd miktarı oturduktan sonra, aşağıdaki durumlarda imamın selâm vermesini beklemeksizin ayağa kalkabilir:

a) Mesbûkun, ayağındaki mestinin, mesih süresinin sona ermesinden korkması,

b) Özür sahibi olan mesbukun, namaz vaktinin çıkmasından korkması,

c) Cuma namazında, ikindi namazı vaktinin girmesinden korkması,

d) Bayram namazlarında, öğle vaktinin girmesinden veya sabah namazında güneşin doğmasından korkması,

e) Abdestinin bozulacağına kanaat getirirse, artık ne imamın selâmını ve ne de yanılma secdesini yapmasını beklemez,

f) Mesbuk, imamın selâmını beklerse, önünden insanların geçeceği kanaatine varırsa yine teşehhüdden sonra kalkabılir.

Bir sebep ve özür olmadığı halde teşehhüdden sonra kalkarsa, namaz geçerli olur. Fakat bu tahrimen mekruhtur. Teşehhüd miktarı oturmadan kalkarsa, caiz olmaz. Mesbuk, imamın selâmından önce, namazını tamamlasa ve selâmda imama uysa, mümkün ve caizdir (el-Fetâvâl-Hindiyye, I, 91)

Mesbukun kazâ edeceği rekâtlarda başkasına uyması, başkasının da bu durumda mesbuka tabi olması caiz değildir. Mesbuk bu hususta tek başına namaz kılan sayılmaz. Fakat bir mesbuk, ne kadar rekât kazâ edeceğini unutup da kendisiyle beraber mesbuk bulunan bir şahsın ne kadar kazâ edeceğini mücerred olarak göz önüne alsa bununla namazının sıhhatine bir noksanlık gelmez.

Mesbuk, imam daha selâm vermeden tahiyyâtı okuyup bitirmiş olsa bir görüşe göre şahâdet kelimesini tekrar eder, bir görüşe göre de susar. Bu hususta sahîh olan, mesbukun tahiyyâtı yavaş yavaş okumasıdır. Birinci oturuşta imamdan önce teşehhüdü bitirmiş olan bir muktedi (imama uyan kişi) de susar, teşehhüdde bulunmaz.